Có những vùng đất dường như sinh ra để giữ lại thanh âm của tự nhiên. Nơi mà rừng xanh không chỉ là màu sắc, mà là lời thì thầm giữa đất với trời. Suốt bốn mùa, sắc xanh ấy bao bọc từng sườn đồi, len vào từng mái nhà sàn thấp thoáng, phủ lấy những con đường đất đỏ như dải lụa cuốn quanh chân núi. Ấy vậy mà, khi tháng chín tháng mười tràn về, tất cả bỗng thay áo một tấm áo vàng óng ả, óng đến mức tưởng như cả bầu trời cũng đang cúi xuống để chạm vào những cánh đồng bậc thang trĩu bông.
Mùa vàng đến không gấp gáp. Nó lặng lẽ len vào từng kẽ đá, thấm vào hơi sương buổi sớm, đậu lên vai áo những người nông dân đang lom khom gặt lúa. Trong ánh nắng nghiêng nghiêng, mỗi thửa ruộng như một thước phim quay chậm không thoại, không nhạc nền, chỉ có tiếng gió và tiếng lúa thầm thì. Cả không gian tràn ngập một mùi hương lạ: hương lúa chín, hương đất, hương của một mùa hy vọng đã chín muồi sau bao tháng ngày vun trồng.
Người vùng cao bảo rằng: “Khi lúa cúi đầu là đất đã no.” Câu nói tưởng mộc mạc mà chan chứa sự tôn kính dành cho thiên nhiên. Những gié lúa trĩu nặng không chỉ là thành quả của bàn tay cần mẫn, mà còn là sự giao hòa giữa con người với đất trời. Ở nơi này, việc trồng lúa không đơn thuần là lao động đó là một nghi thức sống. Từ lúc gieo mạ đến ngày gặt hái, mỗi công đoạn đều gắn liền với nhịp điệu của núi rừng. Có thể bạn chưa từng nghĩ đến, nhưng tiếng gió lùa qua đồng lúa vàng cũng có thể khiến lòng người dịu lại, như một lời ru cổ tích giữa đời thực.
Tôi từng bắt gặp một cụ bà ngồi tách lúa bên bậc đá, tay cầm chén nước lá rừng, ánh mắt mờ đục nhưng hiền từ. Bà kể về những mùa lúa cũ như kể chuyện cổ tích: có năm mưa thuận, có năm sâu bệnh, có năm rét về sớm… nhưng năm nào cũng là một hành trình mà lúa đã kịp về đến bếp. Những ký ức ấy không cần phải kể dài – chỉ cần một tiếng thở ra, một nụ cười móm mém, đã đủ để người đối diện thấy được cả chiều dài của đất và lòng người.
Lũ trẻ vùng cao thì đón mùa theo cách riêng: chúng nô đùa giữa đồng, cười vang dưới nắng, tóc nhuộm màu rơm, chân lấm bùn non. Với chúng, mùa vàng không là biểu tượng, không là thành quả, mà là niềm vui giản đơn: được ở cạnh người lớn, được ăn cơm nắm vắt, được chạm vào từng bó lúa như chạm vào ánh mặt trời. Những điều ấy sau này sẽ trở thành ký ức nguyên sơ không rực rỡ nhưng cũng không thể phai.
Và cứ như thế, một mùa lại qua. Vàng của lúa sẽ chuyển thành màu xám ẩm của đất chuẩn bị gieo mầm. Nhưng trong trí nhớ của những ai từng ghé lại hoặc từng sống trọn với mùa gặt thì sắc vàng ấy sẽ sống lâu hơn cả mùa thu, như một giai điệu dịu dàng ngân lên mãi giữa thinh không.
