Ngày nay, ô nhiễm không khí, đặc biệt là bụi mịn, đã trở thành mối đe dọa hiện hữu, ảnh hưởng đến sức khỏe con người trên mọi khía cạnh. Tuy nhỏ bé nhưng bụi mịn mang theo mình sức công phá lớn, từ hệ hô hấp đến hệ thần kinh. Vậy làm thế nào để hiểu và giảm thiểu tác hại của nó?

Bụi mịn và ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe

Bụi mịn, thường được định danh với các kích thước PM2.5 và PM10, không chỉ là hạt bụi lơ lửng trong không khí. Chúng nhỏ đến mức có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp. Đặc biệt, PM2.5 với kích thước chỉ 2,5 micron hoặc nhỏ hơn, có khả năng đi sâu vào phổi, thậm chí thâm nhập máu và di chuyển đến các cơ quan quan trọng như tim và não.

Theo các chuyên gia, việc tiếp xúc thường xuyên với bụi mịn dẫn đến hàng loạt vấn đề nghiêm trọng. Chúng có thể gây kích ứng mắt, mũi, làm trầm trọng các bệnh lý hô hấp, từ viêm phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) đến ung thư phổi. Nghiên cứu từ Đại học Utrecht (Hà Lan) chỉ ra rằng ngay cả khi tiếp xúc với lượng bụi mịn tối thiểu, nguy cơ ung thư phổi vẫn tăng đến 20%.

Nhưng không chỉ dừng lại ở phổi, bụi mịn còn gây ra những ảnh hưởng đáng lo ngại đến tim mạch. Chúng làm hỏng mạch máu, gây phản ứng viêm, dẫn đến huyết áp cao, rối loạn nhịp tim, thậm chí là đột quỵ. Những người đã có sẵn yếu tố nguy cơ như tiểu đường hoặc cholesterol cao lại càng dễ bị ảnh hưởng hơn.

Bụi mịn và những rủi ro tiềm ẩn đối với các nhóm đối tượng đặc biệt

Không chỉ người lớn mà trẻ em và phụ nữ mang thai cũng là đối tượng nhạy cảm với bụi mịn. Trẻ em, do nhịp thở nhanh hơn và hệ hô hấp chưa hoàn thiện, phải chịu tác động mạnh mẽ hơn. Một nghiên cứu tại Mỹ đã chứng minh rằng tiếp xúc với bụi mịn từ nhà máy điện than có thể làm giảm khả năng nhận thức của trẻ, ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển.

Đối với phụ nữ mang thai, nguy cơ không chỉ ảnh hưởng đến mẹ mà còn đến thai nhi. Tiếp xúc với PM2.5 trong thai kỳ làm tăng nguy cơ sinh non và trẻ nhẹ cân. Điều này không chỉ gây hậu quả ngắn hạn mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ khi lớn lên.

Ngoài ra, nhiều bằng chứng đã chỉ ra rằng bụi mịn có liên quan mật thiết đến các bệnh lý thần kinh như Alzheimer, Parkinson và các dạng sa sút trí tuệ. Các hạt bụi siêu nhỏ này không chỉ xâm nhập phổi mà còn có thể vượt qua hàng rào máu não, làm tăng nguy cơ tổn thương hệ thần kinh.