Nhật Bản đang đối diện với một vấn đề nghiêm trọng khi dân số già hóa nhanh chóng, kéo theo nhiều hệ lụy về mặt kinh tế và xã hội. Một trong số đó là câu chuyện của bà Akiyo, cụ bà 81 tuổi, đã khiến nhiều người ngỡ ngàng khi cố tình vi phạm pháp luật để có một cuộc sống ổn định trong tù.

Không phải vì phạm tội do túng quẫn hay bất mãn xã hội, bà Akiyo lại chọn cách ăn trộm để được giam giữ trong nhà tù nữ Tochigi, nơi bà tin rằng có cuộc sống ổn định hơn, có người chăm sóc và không phải đối diện với sự cô đơn. Trong tù, bà được cung cấp chỗ ở, có người giúp đỡ ăn uống, sinh hoạt theo một lịch trình nghiêm ngặt nhưng không quá áp lực.

Bà Akiyo thẳng thắn chia sẻ: “Trong nhà giam này có những người rất tốt. Có lẽ cuộc sống ở đây là ổn định nhất đối với tôi”. Trước đó, khi còn ở bên ngoài, bà chỉ nhận được một khoản lương hưu ít ỏi và phải sống đơn độc, không người thân chăm sóc. Sau lần đầu tiên vào tù, bà đã nhận ra cuộc sống trong tù có phần thoải mái hơn, dẫn đến việc sau khi ra ngoài, bà lại tiếp tục vi phạm để được quay lại.

Nhà tù hay viện dưỡng lão trá hình?

Nhà tù nữ Tochigi, nơi bà Akiyo đang bị giam giữ, có khoảng 500 phạm nhân. Theo chia sẻ từ ông Takayoshi Shiranaga, một cán bộ tại nhà tù, nhiều phạm nhân cao tuổi khác cũng có tâm lý tương tự. Ông tiết lộ: “Một số người còn nói, nếu có thể, họ sẵn sàng trả 20.000 – 30.000 yen (khoảng 3 – 5 triệu đồng) mỗi tháng để ‘được’ ở tù”.

Việc một số người cao tuổi tại Nhật Bản cố ý phạm pháp để có chỗ nương tựa đặt ra một dấu hỏi lớn về hệ thống phúc lợi xã hội. Dường như, với những người không có gia đình, tù giam không còn là hình phạt mà đã trở thành một “viện dưỡng lão miễn phí”. Trong đó, họ không chỉ có chỗ ăn, chỗ ngủ mà còn nhận được sự chăm sóc từ nhân viên trại giam, đôi khi còn tốt hơn cả khi họ sống một mình ngoài xã hội.

Câu chuyện này đã nhanh chóng trở thành chủ đề nóng trên các nền tảng mạng xã hội tại Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc. Ban đầu, nhiều người cảm thấy ngạc nhiên, thậm chí có chút hài hước, nhưng khi suy xét sâu hơn, đây lại là một vấn đề nhức nhối liên quan đến tình trạng già hóa dân số và hệ thống an sinh xã hội chưa đáp ứng đủ nhu cầu.

Hồi chuông cảnh báo về hệ thống phúc lợi cho người cao tuổi

Không chỉ Nhật Bản, nhiều quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Đức, thậm chí cả Việt Nam cũng bắt đầu đối diện với những thách thức trong việc chăm sóc người cao tuổi. Những trường hợp như bà Akiyo cho thấy những lỗ hổng trong chính sách hỗ trợ xã hội, nơi người già đôi khi phải chọn cách tiêu cực để có một cuộc sống “tốt hơn”.

Vấn đề đặt ra là chúng ta sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào? Liệu các chính phủ có thể tạo ra một mô hình phúc lợi tốt hơn cho người cao tuổi, giúp họ có một cuộc sống đầy đủ, hạnh phúc mà không cần tìm đến những cách cực đoan như vậy?

Sự việc của cụ bà Akiyo không chỉ là một câu chuyện cá nhân, mà còn là một hồi chuông cảnh báo về xã hội già hóa đang đặt ra những bài toán lớn cho các chính phủ trên toàn cầu.