Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, tính đến giữa tháng 6/2025, xuất khẩu cá tra Việt Nam đạt 915 triệu USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức tăng trưởng đáng ghi nhận trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động và các quốc gia cạnh tranh như Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia hay Ai Cập tiếp tục mở rộng quy mô nuôi cá da trơn.
Đáng chú ý, nhóm sản phẩm chế biến sâu vốn chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch đã đạt giá trị xuất khẩu khoảng 24 triệu USD, tăng 59% so với cùng kỳ. Dù hiện tại, nhóm sản phẩm này chỉ chiếm khoảng 2,6% tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra, nhưng lại cho thấy tiềm năng lớn trong việc mở rộng thị phần tại các thị trường cao cấp.
Lợi thế tự nhiên và vùng nuôi trọng điểm
Với hệ thống sông ngòi dày đặc, nguồn nước ổn định và điều kiện khí hậu thuận lợi, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được xem là vùng nuôi cá tra trọng điểm của cả nước. Các tỉnh như Đồng Tháp, An Giang, Vĩnh Long và Cần Thơ hiện tập trung diện tích nuôi chuyên canh lớn, đóng góp phần lớn sản lượng cá tra thương phẩm từ 1,5 đến 1,7 triệu tấn mỗi năm.
Bên cạnh đó, nhiều vùng nuôi và nhà máy chế biến đã đạt các chứng nhận quốc tế như ASC, BAP, GlobalG.A.P…, qua đó mở rộng cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu có yêu cầu cao như Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Theo chuyên gia Nguyễn Thị Thu Hằng (Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam – VASEP) cho rằng, chuỗi giá trị khép kín là một trong những yếu tố giúp cá tra Việt Nam giữ được lợi thế cạnh tranh. Mô hình sản xuất khép kín từ giống, thức ăn, nuôi trồng, chế biến đến truy xuất nguồn gốc đã giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn thực phẩm và đồng đều về kích thước cá, màu thịt.
Việc xây dựng được hệ thống chuỗi liên kết hiệu quả giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp chế biến đang giúp ngành cá tra Việt Nam ổn định đầu vào, kiểm soát chi phí và gia tăng giá trị trên mỗi đơn vị sản phẩm.
Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, nhiều doanh nghiệp Việt Nam cũng đã chủ động đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, nhằm tạo ra các sản phẩm đa dạng như cá tra tẩm bột, chả cá, surimi, cá cắt khúc, cá tra hấp chín và bánh bao nhân cá tra.
Tại Triển lãm Thủy sản Bắc Mỹ 2025 diễn ra tại Hoa Kỳ – một trong những hội chợ chuyên ngành lớn nhất thế giới, Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn đã giới thiệu loạt sản phẩm chế biến sâu, nhận được phản hồi tích cực từ đối tác quốc tế. Đây được xem là minh chứng cho sự chuyển hướng rõ rệt của ngành cá tra, từ sản phẩm phi-lê truyền thống sang các dòng sản phẩm có giá trị cao.
Song song với nâng cấp sản phẩm chính, các doanh nghiệp cá tra cũng đang tập trung khai thác phụ phẩm như da cá, mỡ cá, bong bóng để chế biến dầu cá, collagen, thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu mỹ phẩm. Việc tận dụng triệt để phụ phẩm đã góp phần nâng thêm từ 15% đến 20% giá trị gia tăng cho mỗi tấn cá tra chế biến, đồng thời giảm thiểu lãng phí trong quá trình sản xuất.
Hướng đến phát triển bền vững và dài hạn
Để giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế, ngành cá tra Việt Nam cần tiếp tục đầu tư bài bản vào nghiên cứu, công nghệ chế biến, kiểm soát chất lượng và phát triển sản phẩm theo định hướng thị trường. Đồng thời, việc nâng cao năng lực truy xuất nguồn gốc và bảo vệ môi trường trong nuôi trồng cũng cần được chú trọng nhằm đáp ứng xu thế tiêu dùng bền vững toàn cầu.
Trong bối cảnh áp lực cạnh tranh ngày càng tăng, cá tra Việt Nam không thể chỉ dừng lại ở lợi thế sản lượng. Hướng đi chiến lược, bài bản và bền vững sẽ là chìa khóa để ngành hàng tỷ đô này duy trì vị thế và chinh phục thêm những phân khúc thị trường giá trị cao.
