Hiện tượng meme AI với những nhân vật kỳ dị, tên gọi khó hiểu và lời thoại tưởng chừng vô nghĩa đang dần trở thành một phần quen thuộc trong trải nghiệm mạng xã hội của người dùng trẻ tuổi. Các đoạn clip thường có thời lượng dưới 30 giây, với âm thanh lặp đi lặp lại, hình ảnh màu sắc rực rỡ và động tác nhảy múa hoặc hành động lập dị.

Điểm chung dễ nhận thấy là hầu hết nhân vật không có cốt truyện, không truyền tải thông điệp rõ ràng. Thay vào đó, chúng xuất hiện và hành động theo cách ngẫu nhiên, kết hợp giữa kỹ xảo AI và âm nhạc điện tử, gây hiệu ứng thị giác và thính giác mạnh. Như trong trường hợp của “Tung Tung Sahur”, âm thanh “tung tung tung” bắt chước tiếng trống trong tháng Ramadan được lặp lại liên tục kèm động tác gõ gậy khiến người xem khó quên, đặc biệt là trẻ em

Gen Alpha trở thành đối tượng chịu tác động trực tiếp

Trào lưu “brainrot” đặc biệt phổ biến trong nhóm Gen Alpha – thế hệ sinh từ năm 2010 trở đi. Đây là nhóm người trẻ lớn lên trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, thường xuyên sử dụng điện thoại thông minh, tiếp cận với nội dung ngắn và tương tác bằng hình ảnh – âm thanh thay vì ngôn ngữ viết.

Nội dung của các meme AI không yêu cầu người xem phải hiểu ngữ pháp, ngữ cảnh hay logic. Thay vào đó, chỉ cần âm thanh bắt tai và hình ảnh đủ bắt mắt là đã tạo được ấn tượng mạnh. Thậm chí, nhiều em nhỏ chưa biết chữ vẫn có thể hát theo và thực hiện điệu nhảy từ các video meme như một phản xạ tự nhiên.

Trước làn sóng lan rộng của trào lưu này, nhiều phụ huynh bày tỏ sự lo lắng. Không ít người cho biết con em mình thường xuyên nhắc lại các cụm từ như “tralalero tralala” hay “don’t mess with my pistachio” mà không hiểu nội dung. Điều này khiến họ đặt câu hỏi về tính giáo dục và ảnh hưởng đến tư duy của trẻ nhỏ.

Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học trẻ em cũng đưa ra cảnh báo về “hội chứng dopamine kỹ thuật số” – tình trạng trẻ bị hấp dẫn quá mức bởi những nội dung gây kích thích nhanh, dẫn đến giảm khả năng tập trung, ghi nhớ và xử lý thông tin. Đây là hệ quả của việc tiếp xúc liên tục với video ngắn có nhịp độ nhanh, âm thanh dồn dập và hình ảnh chuyển động mạnh.

Một điểm đáng lưu ý là những video meme AI này không chứa yếu tố phản cảm hay vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng, do đó không bị kiểm duyệt gắt gao như các nội dung khác. Chính điều này khiến chúng dễ dàng lan truyền rộng rãi và tiếp cận người xem ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em chưa có khả năng tự phân biệt nội dung phù hợp.

Trên thực tế, nhiều nền tảng mạng xã hội chưa có biện pháp hiệu quả để giới hạn độ tuổi đối với loại nội dung này. Trong khi đó, trẻ nhỏ – đối tượng có khả năng nhận thức và phản xạ chưa hoàn thiện lại dễ tiếp nhận một cách thụ động mà không có sự hướng dẫn từ người lớn.

Từ giải trí vô hại đến nguy cơ dài hạn

Theo quan điểm của một số nhà nghiên cứu truyền thông, meme “brainrot” là sản phẩm tất yếu của thời đại AI nơi con người sáng tạo ra giải trí từ dữ liệu, thuật toán và phản ứng tức thời từ người dùng. Tuy nhiên, điều đáng bàn là cách thức những sản phẩm này tác động đến tâm lý và hành vi của trẻ trong giai đoạn phát triển nhận thức.

Một số biểu hiện thường thấy ở trẻ khi tiếp xúc quá mức với video kiểu này bao gồm: giảm khả năng tập trung, khó ghi nhớ, thay đổi thói quen sinh hoạt và mất dần hứng thú với các hoạt động đòi hỏi tư duy sâu. Đây là những dấu hiệu cần được quan tâm từ sớm để đảm bảo trẻ được phát triển trong môi trường cân bằng giữa công nghệ và thực tế.