Tối 26/7, tài khoản TikTok của một người dùng tên D. bất ngờ phát sóng trực tiếp cảnh anh uống một dung dịch lạ được cho là chất tẩy rửa. Trong video, D. chia sẻ đang rơi vào khủng hoảng tình cảm, thậm chí đã gửi lời xin lỗi tới bố mẹ trước khi hành động. Chỉ trong vài phút, người xem chứng kiến nam thanh niên sùi bọt mép, bất tỉnh tại chỗ – một cảnh tượng gây sốc theo đúng nghĩa đen.

Ban đầu, livestream thu hút khoảng 2.500 người xem. Nhưng chỉ sau 2 phút kể từ thời điểm D. uống chất lỏng lạ, lượng người truy cập tăng vọt lên 3.500, bình luận đổ dồn như vũ bão. Những gì diễn ra được mô tả như một “phản ứng dây chuyền”: càng sốc, càng nhiều người vào xem, thuật toán càng đẩy mạnh phân phối.

Không rõ hành động của D. là bồng bột thật sự hay chỉ là một “màn kịch” để thu hút sự chú ý, nhưng điều khiến dư luận bức xúc hơn cả là cách TikTok để lọt nội dung này. Không cảnh báo, không chặn sóng, thậm chí sau đó còn xuất hiện hàng loạt video cắt ghép từ buổi phát sóng lan truyền khắp mạng.

Tìm kiếm từ khóa liên quan đến D. trên TikTok vào tối 27/7, không khó để thấy hàng chục clip lách kiểm duyệt vẫn hiện diện. Một số video đạt hàng trăm nghìn lượt xem, đi kèm những bình luận trái chiều: người bênh vực, người lên án, người thì hả hê vì “drama hot”.

Trong khi đó, nền tảng vẫn im lặng, hệ thống kiểm duyệt từng được ca ngợi là “nhiều tầng bảo vệ” lại trở nên vô nghĩa trong khoảnh khắc cần nhất.

Không phải lần đầu TikTok “đứng hình” trước nội dung độc hại

TikTok từng nhiều lần bị réo tên vì để nội dung phản cảm, tiêu cực lan truyền chóng mặt. Điển hình là vụ livestream bạo lực hôm 12/7 của một người đàn ông có biệt danh Trung “cá chép”, hành hung bạn gái đang bế con nhỏ ngay trước ống kính. Video được chia sẻ rầm rộ trước khi cơ quan chức năng vào cuộc.

Hay loạt clip quay lén phụ nữ tại các bãi biển lớn như Sầm Sơn, Hạ Long, Cát Bà do một TikToker tên L.T.T. đăng tải cũng khiến cộng đồng mạng “dậy sóng”. Dù bị yêu cầu gỡ bỏ, nhiều clip vẫn tiếp tục tồn tại công khai, bất chấp hàng nghìn bình luận phẫn nộ.

Nền tảng video ngắn này nổi tiếng với thuật toán gợi ý “thần thánh” chỉ cần vài cú thả tim, người dùng sẽ được dẫn dắt qua chuỗi nội dung không dứt. Nhưng chính cơ chế này lại khiến TikTok trở thành mảnh đất màu mỡ cho nội dung “độc”, khi những video gây sốc dễ dàng được ưu tiên đẩy lên xu hướng để giữ chân người xem.

Theo nghiên cứu từ Trung tâm Chống thù hận trực tuyến (CCDH), chỉ mất khoảng 3 phút để một tài khoản mới trên TikTok tiếp cận được nội dung liên quan đến tự tử. Trong vòng 5 phút tiếp theo, người dùng có thể bắt gặp cả cộng đồng chia sẻ, cổ xúy rối loạn tâm thần. Những thống kê này đặt ra dấu hỏi lớn về trách nhiệm của nền tảng với người dùng trẻ.

Lách luật – chiêu quen thuộc, nhưng hiệu quả

TikTok có quy định cộng đồng rõ ràng, từng cập nhật các từ khóa “cấm” liên quan đến bạo lực, tự tử, quấy rối… Thậm chí, khi tìm kiếm từ khóa “tự tử” ở Việt Nam, người dùng chỉ thấy dòng chữ “Bạn không hề đơn độc” kèm số hotline hỗ trợ.

Tuy vậy, các “chiêu trò” né kiểm duyệt ngày càng tinh vi: viết lái từ, lồng video vào nội dung khác, chèn hiệu ứng che mặt, che biểu tượng… Một số TikToker còn cố tình “giấu icon mặt cười” để vượt qua nhận diện AI.

Điều này chứng minh rằng khi công nghệ kiểm duyệt không theo kịp sự sáng tạo của người dùng, chính nền tảng sẽ trở thành nơi sản sinh và nuôi dưỡng các nội dung gây hại.

Hiện tượng lan truyền nội dung gây sốc, tự hại không chỉ là “đặc sản” của TikTok Việt Nam mà là vấn đề toàn cầu. Mỹ, Canada, Anh hay Australia đều từng lên tiếng cảnh báo, yêu cầu TikTok minh bạch hơn trong thuật toán phân phối và siết chặt kiểm duyệt.

Thậm chí, nhiều chuyên gia nhận định rằng TikTok không còn là nền tảng chia sẻ sáng tạo mà đang vận hành như một cỗ máy “nghiện tương tác”. Một khi người dùng trở thành con mồi của thuật toán, những nội dung nguy hiểm sẽ tiếp tục lặp lại chỉ thay đổi hình thức, còn bản chất thì vẫn như cũ.

Với sự phổ biến áp đảo trong giới trẻ, đặc biệt là nhóm tuổi vị thành niên, TikTok đang nắm trong tay quyền lực khổng lồ về định hướng nội dung và văn hóa số. Nhưng đi kèm với sức ảnh hưởng là trách nhiệm, và điều đó hiện chưa được đảm bảo.

Liệu cần bao nhiêu vụ việc gây sốc nữa để nền tảng này thực sự hành động? Và liệu những “cú click” vô tình có dẫn dắt người dùng đến một không gian an toàn hơn hay tiếp tục đẩy họ về phía ranh giới nguy hiểm?