Theo báo cáo của Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA), thời gian gần đây, các doanh nghiệp là thành viên của VPA đã kinh doanh, xuất khẩu các mặt hàng nông sản sang UAE gồm tiêu, quế, hồi, hạt điều. Tuy nhiên, các công ty này cho biết các giao dịch có dấu hiệu gian lận thương mại từ cùng một người mua và cùng một ngân hàng có trụ sở tại Dubai, UAE.
Trước đó, đã có 4 container, trị giá 400.000 USD bị mất trắng tại cảng Jebel Ali, UAE. Hiện tại, có 1 container hoa hồi có khả năng bị mất (hàng dự kiến cập cảng ngày 26-7-2023) cũng với thủ đoạn lừa đảo tương tự.
Theo Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, các điều khoản thanh toán được quy định trong hợp đồng, tất cả các lô hàng được thanh toán theo điều khoản thanh toán nhờ thu (D/P). Có nghĩa là bộ chứng từ gốc sẽ được ngân hàng của bên bán chuyển đến ngân hàng của bên mua, sau đó bên mua sẽ thanh toán cho ngân hàng của bên mua.
Sau khi ngân hàng bên mua nhận đủ số tiền sẽ đồng thời chuyển tiền sang ngân hàng bên bán. Khi đó, ngân hàng của bên mua mới được phép giao bộ chứng từ gốc cho bên mua để nhận hàng.
Nếu ngân hàng của bên mua chưa chuyển tiền cho ngân hàng của bên bán thì bên mua sẽ không thể lấy bộ chứng từ gốc để lấy hàng tại cảng. Như vậy, theo Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, các giao dịch nêu trên có dấu hiệu gian lận xảy ra tại ngân hàng nơi công ty Việt Nam gửi bộ chứng từ D/P. Các quan chức ngân hàng đó có thể tham gia vào vụ việc này.
Ngay sau khi nhận được thông báo của các đơn vị trên, Bộ Công thương đã có công hàm gửi Đại sứ quán UAE tại Hà Nội và đề nghị Đại sứ quán thông báo với các cơ quan có thẩm quyền liên quan xem xét, xử lý vụ việc.
Ngày 25-7-2023, Bộ Công thương đã có một cuộc họp khẩn gồm có Đại sứ UAE tại Việt Nam, đại diện của các đơn vị: Ngân hàng Trung ương Việt Nam, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, Cục Xuất nhập khẩu và các doanh nghiệp là chủ các lô hàng xuất khẩu sang Dubai.
Bộ Công thương đã chỉ đạo Thương vụ Việt Nam tại UAE sớm xử lý vụ việc nêu trên. Thương vụ đã có công hàm gửi Bộ Ngoại giao UAE, Cảnh sát Dubai, Ngân hàng Trung ương UAE và một số ngân hàng và hãng tàu có liên quan; làm việc với chi nhánh ngân hàng có liên quan tại Dubai; làm việc với Cảnh sát Dubai và nộp hồ sơ trình báo vụ việc; làm việc với hãng tàu và cơ quan chức năng của cảng Jebel Ali.
Bộ Công thương cảnh báo, hiện nay, tình trạng lừa đảo tại thị trường Trung Đông đã xuất hiện nhiều hơn trước, chủ yếu tập trung ở các công ty thương mại có quy mô nhỏ. Hình thức lừa đảo phổ biến nhất hiện nay là các doanh nghiệp nước ngoài ký hợp đồng mua bán với các công ty Việt Nam thường yêu cầu điều khoản thanh toán TT (chuyển tiền bằng điện) hoặc phát hành séc cho bên bán cầm cố. Đây là hai hình thức có nhiều rủi ro nhất.
Rủi ro ở chỗ, nếu thanh toán TT trả sau, bên mua sẽ nhận hàng rồi mới thanh toán tiền cho bên bán. Nếu phát hành séc có giá trị trong một khoảng thời gian nhất định rồi giao cho bên bán cầm cố. Phương thức này có nhiều rủi ro như bên mua phát hành séc mà không có tiền trong tài khoản; bên bán không thể đến ngân hàng bên mua để nhận tiền vì không có thẻ căn cước. Bên bán cũng không thể kiểm tra thông tin tài khoản của bên mua vì ngân hàng tại một số nước Trung Đông không cung cấp thông tin khách hàng cho bên thứ 3.
Bộ Công thương đề nghị các doanh nghiệp đàm phán kỹ điều khoản thanh toán để đảm bảo an toàn nhất. Các phương thức thanh toán như mở LC, hoặc đại diện doanh nghiệp sang tận nơi giao chứng từ và nhận tiền. Phương thức thanh toán D/P cũng có mức độ an toàn hơn so với thanh toán TT và séc
