Theo ghi nhận của nhiếp ảnh gia Mai Anh Đến, sáng ngày 4/7, tại khu vực bãi Nồm thuộc phường Quy Nhơn Đông, tỉnh Gia Lai – khu vực giáp ranh giữa Gia Lai và Bình Định cũ hai cá voi Bryde xuất hiện và di chuyển gần bờ, cách đất liền chưa đến 1 km. Anh cho biết, thời điểm vừa đến nơi đã nghe thông tin từ ngư dân địa phương về việc cá voi xuất hiện, lập tức lên thuyền ra khơi và tiếp cận khu vực quan sát.

Trong khung cảnh bình minh đỏ rực phản chiếu mặt nước phẳng lặng, hai cá thể cá voi liên tục trồi lên mặt biển, vươn mình khỏi làn nước để săn đàn cá nhỏ. Hoạt động săn mồi kéo dài gần hai tiếng, tạo nên chuỗi chuyển động sống động, không khác gì một bản trình diễn ngoạn mục giữa thiên nhiên.

Theo Trung tâm Bảo tồn Đa dạng sinh học và Loài nguy cấp (CBES), loài cá voi xuất hiện lần này được xác định là cá voi Bryde (Balaenoptera edeni) một trong những loài cá voi có khả năng thích nghi cao với vùng biển nhiệt đới. Chúng thường hoạt động đơn lẻ hoặc theo từng cặp, chủ yếu kiếm ăn gần mặt nước nhờ khả năng cảm biến con mồi rất nhạy.

Dưới ánh sáng ban mai, mỗi cú lao mình lên khỏi mặt nước của cá voi không chỉ khuấy động mặt biển, mà còn làm bắn tung hàng loạt tia nước, tạo thành hiệu ứng lấp lánh như sương mù pha lê. Nhiếp ảnh gia đã tận dụng ống kính tiêu cự lớn và flycam để ghi lại từng khoảnh khắc quý giá này, với độ chi tiết sắc nét.

Trong khoảng ba năm trở lại đây, cá voi Bryde bắt đầu xuất hiện với tần suất cao tại các vùng biển ven duyên hải miền Trung. Tại tỉnh Gia Lai, các điểm như Hòn Khô, Đề Gi, Vũng Bồi… đều ghi nhận sự hiện diện của loài này vào mùa hè, đặc biệt từ tháng 4 đến tháng 7. Theo một số ngư dân, năm nay cá voi “nán lại” gần bờ lâu hơn thường lệ, kết thúc hoạt động săn mồi vào khoảng 7h15 sáng.

Hiện tượng này, theo nhận định từ các nhà nghiên cứu biển, có thể liên quan đến điều kiện môi trường biển đang có dấu hiệu thay đổi bao gồm dòng chảy, nhiệt độ nước, và mật độ đàn cá nhỏ di cư vào bờ. Tuy nhiên, cần thêm thời gian và số liệu để đánh giá đầy đủ tác động và mối liên hệ giữa sự xuất hiện của cá voi với các biến động môi trường biển.

Giá trị bảo tồn và góc nhìn sinh thái

Việc cá voi Bryde liên tục xuất hiện gần bờ biển Việt Nam thời gian gần đây mở ra nhiều triển vọng trong nghiên cứu đa dạng sinh học cũng như xây dựng ý thức cộng đồng về bảo vệ hệ sinh thái biển. Tại một quốc gia có bờ biển dài như Việt Nam, hình ảnh cá voi săn mồi tự nhiên không chỉ mang giá trị về mặt sinh học mà còn là tư liệu quý giá đối với nhiếp ảnh thiên nhiên và truyền thông bảo tồn.

Sự gắn kết giữa những người yêu thiên nhiên, giới nhiếp ảnh, cộng đồng địa phương và các tổ chức nghiên cứu có thể trở thành chất xúc tác cho các chương trình bảo vệ động vật biển hoang dã trong tương lai. Những hình ảnh như tại vùng biển Gia Lai sáng 4/7, vì thế mang theo nhiều tầng giá trị, không chỉ đơn thuần là khoảnh khắc ghi hình hiếm gặp.