Sáng 26/6, hơn một triệu thí sinh trên cả nước đã hoàn thành bài thi môn Ngữ văn – môn thi đầu tiên trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Đề thi năm nay gây chú ý không chỉ vì thay đổi theo định hướng Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, mà còn bởi lựa chọn ngữ liệu từ truyện ngắn Những vùng trời khác nhau, một tác phẩm ít được nhắc đến trong chương trình chính khóa nhưng lại để lại dư âm sâu sắc.
Tác phẩm được nhà văn Nguyễn Minh Châu viết vào năm 1970, giữa bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ đang ở giai đoạn căng thẳng. Truyện kể về Lê và Sơn – hai người lính pháo binh đến từ hai vùng đất khác nhau. Trong khi Lê – người Nghệ An mang nét điềm đạm, có phần khép kín, thì Sơn chàng trai Hà Nội lại nhẹ nhàng, thư sinh. Qua thời gian chiến đấu cùng nhau, tình đồng đội giữa họ dần trở nên bền chặt.
Phân đoạn được đưa vào đề thi mô tả khoảnh khắc chia tay khi Lê được điều ra Bắc, còn Sơn sau khi bị thương phải ở lại Nghệ An điều trị. Trong tình huống ấy, không gian và vai trò của cả hai như được tráo đổi, gợi ra hình ảnh “vùng trời” mang tính biểu tượng không đơn thuần là địa lý, mà còn là nơi chất chứa ký ức, tình cảm, và trách nhiệm cá nhân.
Từ phòng thi, cảm xúc ấy đã nhanh chóng lan tỏa ra cộng đồng mạng. Trên nền tảng Threads, tài khoản @baudunlofi chia sẻ: “Cuối cùng chúng ta bảo vệ vùng trời của nhau và vùng trời chung của chúng ta.” Một câu viết ngắn nhưng mang theo chiều sâu tinh thần nhân văn, khiến không ít người đọc dừng lại để suy ngẫm.
Trong khi đó, tài khoản Facebook A.B.O.T nhận định: “Nguyễn Minh Châu không chỉ viết về chiến tranh. Ông viết về con người trong chiến tranh. Những Sơn và Lê không chỉ đại diện cho một thế hệ lính, mà là biểu tượng của lòng tin, tình người và khát vọng được kết nối vượt lên trên ranh giới quê hương.”
Sự lan tỏa của Những vùng trời khác nhau trên mạng xã hội không chỉ thể hiện sự quan tâm của giới trẻ tới đề thi, mà còn là tín hiệu cho thấy văn học Việt Nam vẫn đang có sức sống mạnh mẽ. Thế hệ Gen Z, tưởng chừng xa rời với văn chương thời chiến, lại đón nhận tác phẩm với sự đồng cảm đáng kinh ngạc. Điều này cho thấy, khi được đặt vào một ngữ cảnh phù hợp, văn học vẫn có thể đánh thức cảm xúc và khơi mở suy nghĩ ở bất kỳ thời đại nào.
Đáng chú ý, nhiều bạn trẻ đã chủ động tìm đọc toàn bộ truyện sau khi ra khỏi phòng thi. Không chỉ dừng ở cảm xúc tức thời, các đoạn trích từ tác phẩm được chia sẻ lại trên mạng xã hội cho thấy cách tiếp cận của người trẻ ngày nay không hề hời hợt. Họ đọc, cảm, và kết nối câu chuyện cũ với hiện tại – nơi khái niệm “vùng trời” có thể là bất kỳ nơi nào ta gắn bó, từ một mái trường, một vùng đất từng sống, đến chính không gian mạng nơi những dòng tâm sự được viết ra.
Sự cộng hưởng ấy không chỉ đến từ ngôn ngữ truyện mà còn từ bản thân chủ đề: tình đồng đội, sự thay đổi trong cảm nhận con người, và cách mỗi cá nhân bước qua ranh giới địa lý để đến gần hơn với nhau – những điều tưởng như cũ kỹ, nhưng lại luôn mang tính thời sự trong bất kỳ giai đoạn nào của xã hội.
