Với sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo, các sản phẩm âm nhạc được tạo bởi máy móc không còn là chuyện viễn tưởng. Dẫu khái niệm về “nghệ thuật” vẫn được xem là độc quyền của cảm xúc và trải nghiệm con người, Spotify lại đang là sân chơi mở rộng cho những tác phẩm không có nhạc sĩ đứng sau. Và trong bối cảnh ấy, The Velvet Sundown xuất hiện như một làn sóng kỳ lạ.
Trong vòng chưa đầy một tháng, nhóm nhạc này đã tung ra hai album trên Spotify. Dự kiến album thứ ba cũng sẽ lên sóng trong hai tuần tới. Khi nghe đơn lẻ, những bản nhạc của nhóm có thể gây ấn tượng bởi âm sắc mượt mà, bắt tai. Tuy nhiên, nếu nghe liên tục, không ít người nhận ra sự lặp lại đơn điệu – dấu hiệu đặc trưng của nội dung được sinh ra từ thuật toán thay vì cảm xúc con người.
Ban nhạc “vô hình”
The Velvet Sundown, theo phần mô tả trên Spotify có bốn thành viên. Nhưng chẳng ai trong số họ tồn tại ngoài đời thực. Không có hồ sơ cá nhân, không có buổi biểu diễn, không có phỏng vấn. Những gì người nghe thấy chỉ là sản phẩm âm nhạc và vài tấm ảnh lạ trên mạng xã hội.
Điều đáng nói là các bài hát của nhóm lại bất ngờ xuất hiện trong danh sách phát (playlist) của nhiều người dùng, như thể được “đẩy” vào một cách âm thầm. Việc này khiến lượt người nghe của nhóm tăng từ 300.000 lên hơn 500.000 chỉ trong một tuần. Trên Reddit và nền tảng X, các cuộc thảo luận bắt đầu rộ lên, nhiều người đặt nghi vấn liệu đây có phải một thí nghiệm âm nhạc của AI.
Tài khoản Instagram chính thức của The Velvet Sundown được tạo vào ngày 27/6. Thay vì dập tắt nghi ngờ, nó lại làm tăng thêm khẳng định: đây là một sản phẩm của AI. Những tấm hình nhóm đăng tải từ cảnh ăn mừng với burger thừa thãi, bàn tiệc lộn xộn cho tới gương mặt quá hoàn hảo, làn da mịn màng không tì vết đều là đặc trưng của ảnh do AI tạo. Một sự trùng hợp không còn ngẫu nhiên.
Trên thực tế, The Velvet Sundown không phải là hiện tượng cá biệt. Trước đó, ban nhạc AI The Devil Inside cũng đã phát hành tới 10 album trong vòng hai năm và thu hút hàng triệu lượt nghe. Cả hai nhóm này đều có xu hướng viết nhạc xoay quanh những từ ngữ như “gió” và “bụi” – điều khiến nhiều người cho rằng chúng có thể được tạo từ cùng một mô hình hoặc hệ thống tạo nhạc AI nào đó.
Giới hạn mờ giữa con người và máy móc
Điều đáng chú ý là Spotify hiện không yêu cầu minh bạch nguồn gốc của nhạc AI. Trong khi đó, nền tảng Deezer có chính sách nghiêm ngặt hơn, yêu cầu ghi chú rõ ràng khi có sử dụng AI. Trên Deezer, phần mô tả album của The Velvet Sundown có một dòng chú thích: “Một số bản nhạc trong album này có thể đã được tạo bằng AI.”
Nhiều người thắc mắc vì sao Spotify nơi đặt trọng tâm vào “trải nghiệm người nghe” lại không có cơ chế thông báo hoặc phân loại rõ ràng giữa âm nhạc người thật và âm nhạc máy. Nếu các nền tảng lớn không nhanh chóng làm rõ điều này, việc phân biệt có thể sẽ dần trở nên bất khả thi.
Không thể phủ nhận rằng các mô hình như Google MusicLM hay OpenAI Jukebox đã giúp nhạc AI tiến gần đến chất lượng của người thật. Tuy nhiên, âm nhạc vốn không chỉ là âm thanh. Đó là ký ức, là nỗi buồn, là nụ cười, là câu chuyện rất người. Còn AI – dù có thể phối khí hoàn hảo đến đâu cũng chỉ đang mô phỏng lại những gì đã có, chứ không tạo ra điều gì thực sự mới mẻ từ cảm xúc thật.
