Khoảng thời gian gần đây, mạng xã hội Việt Nam chứng kiến làn sóng người dùng tìm kiếm lại hình ảnh nhà cũ, ngõ xưa qua tính năng Xem phố (Street View) của Google Maps. Những video tổng hợp, chia sẻ khoảnh khắc “người thân từng đứng ở cổng nhà”, “người yêu cũ đi bộ qua phố”, hay đơn giản chỉ là “mình từng xuất hiện trong một khung hình” bỗng thu hút hàng triệu lượt xem. Điều đáng nói là không ai cố tình sắp đặt những cảnh đó. Tất cả được ghi lại trong một khoảnh khắc ngẫu nhiên, bởi chiếc xe mang thương hiệu Google.
Theo thông tin từ Google Street View, hình ảnh được hiển thị trên bản đồ không phải hình thời gian thực. Thực tế, chúng là kết quả của các đợt ghi hình diễn ra định kỳ, có thể từ vài tháng đến vài năm trước, bằng các xe chuyên dụng gắn camera 360 độ. Các phương tiện này di chuyển trên mọi cung đường từ đại lộ lớn, ngõ nhỏ đến vùng xa để thu thập hình ảnh toàn cảnh phục vụ mục đích xây dựng bản đồ và mô phỏng thực tế.
Tuy nhiên, chính tính ngẫu nhiên của quá trình thu thập dữ liệu đã tạo nên sự thú vị riêng biệt cho công cụ này. Không ít lần, xe Street View “bắt gặp” những cảnh tượng hài hước như hai cụ già ngồi đánh cờ bên đường, một chú chó đang rượt theo xe, hay thậm chí là cảnh tượng có phần riêng tư như người dân phơi đồ, trẻ con nô đùa trước sân. Những hình ảnh ấy, khi được đưa lên nền tảng bản đồ, vô tình trở thành những “kỷ niệm số” mà người xem không ngờ có thể tồn tại.
Không chỉ sử dụng xe hơi, Google còn triển khai thêm các phương tiện ghi hình khác phù hợp với địa hình, như xe ba bánh, thuyền, thậm chí là balo gắn camera dành cho người đi bộ. Những thiết bị này từng được sử dụng tại các địa điểm di sản văn hóa như Machu Picchu, hay tại những ngõ phố chật hẹp ở các thành phố đông dân. Để đảm bảo chất lượng hình ảnh, Google thường lựa chọn thời điểm thời tiết nắng ráo, lưu lượng giao thông và mật độ dân cư ổn định để tiến hành ghi hình.
Quá trình xử lý hình ảnh sau đó cũng đòi hỏi độ chính xác cao. Các dữ liệu cảm biến như GPS, tốc độ di chuyển và hướng đi được phân tích để căn chỉnh lại từng khung hình, đảm bảo vị trí hiển thị trên bản đồ đúng với thực tế địa lý. Bên cạnh đó, công nghệ dựng mô hình 3D dựa trên phản xạ của tia laser cũng giúp tái hiện lại không gian một cách trực quan, tạo nên cảm giác chân thật khi người dùng di chuyển trong không gian số.
Một điểm thú vị là Google còn cho phép người dùng tự đóng góp hình ảnh 360 độ của mình. Những bức ảnh này sẽ được kết hợp với dữ liệu hiện có để mở rộng phạm vi hiển thị, đặc biệt là tại các khu vực chưa được ghi hình đầy đủ. Nhờ đó, người dùng có thể lưu giữ những khoảnh khắc riêng của mình trên bản đồ toàn cầu – một hình thức “ghi dấu thời gian” theo cách không truyền thống.
Dẫu vậy, không thể không nhắc đến những tranh cãi liên quan đến quyền riêng tư. Vào năm 2013, Google từng phải chi trả khoản phạt 7 triệu USD tại Mỹ do thu thập hình ảnh và dữ liệu cá nhân khi chưa có sự cho phép. Điều này đặt ra câu hỏi về ranh giới giữa tiện ích công nghệ và sự tôn trọng đời sống cá nhân, nhất là trong bối cảnh AI và dữ liệu lớn ngày càng len lỏi sâu vào mọi mặt đời sống.
Song song với các vấn đề pháp lý, Street View vẫn mang đến cho người dùng những trải nghiệm mang màu sắc hoài niệm hiếm có. Giữa dòng chảy của công nghệ hiện đại, những hình ảnh giản dị được ghi lại bởi chiếc xe Google lại trở thành cầu nối đưa con người quay lại với ký ức nơi mọi thứ chưa bị chỉnh sửa bởi AI, nơi một ánh nhìn, một dáng người hay một mái hiên xưa vẫn vẹn nguyên như ngày đó.
