Thương mại điện tử đã và đang trở thành một trong những trụ cột tăng trưởng của nền kinh tế số tại Việt Nam. Tuy nhiên, song hành với tốc độ phát triển nhanh chóng là tình trạng gia tăng các hành vi vi phạm, điển hình là buôn bán hàng giả, hàng nhái và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Theo thông tin từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số – đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã yêu cầu gỡ bỏ hơn 33.000 sản phẩm vi phạm và xử lý hơn 11.000 gian hàng thương mại điện tử có dấu hiệu sai phạm.
Thực tế cho thấy, các sàn thương mại điện tử dù đã có những cơ chế tự kiểm duyệt và gắn trách nhiệm với người bán, song vẫn tồn tại nhiều “kẽ hở” trong khâu xác minh, giám sát và xử lý khi phát hiện vi phạm. Đáng lưu ý, nhiều đối tượng sau khi bị xử lý đã nhanh chóng tạo gian hàng mới để tiếp tục hoạt động, khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn.
Trước thực trạng đó, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đang hoàn thiện dự thảo Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) với nhiều điểm mới mang tính hệ thống. Đến ngày 18/6 vừa qua, các chính sách lớn trong dự thảo đã được Thường trực Chính phủ thông qua.
Trong đó, nội dung được xem là bước chuyển đáng kể là yêu cầu định danh người bán. Theo đó, thay vì chỉ hiển thị tên shop hay tài khoản ẩn danh, các gian hàng sẽ phải xác thực đầy đủ danh tính cơ sở pháp lý quan trọng để truy xuất nguồn gốc hàng hóa, xử lý vi phạm và quản lý thuế.
Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung quy định dành riêng cho các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới vốn đang là “vùng xám” về pháp lý tại Việt Nam. Theo đề xuất, các nền tảng không có hiện diện pháp lý trong nước sẽ phải đăng ký pháp nhân hoặc ủy quyền cho doanh nghiệp Việt Nam đủ năng lực chịu trách nhiệm. Điều này đồng nghĩa, nếu có tranh chấp hoặc phát hiện hàng giả, người tiêu dùng trong nước sẽ có đơn vị cụ thể để khiếu kiện và được bảo vệ quyền lợi.
Cùng với đó, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng đang triển khai nhiều biện pháp đồng bộ, từ tăng cường phối hợp với lực lượng quản lý thị trường đến thiết lập các cơ chế hợp tác quốc tế. Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều nền tảng lớn chưa đặt văn phòng đại diện tại Việt Nam, việc chủ động phối hợp để xử lý vi phạm xuyên biên giới là giải pháp quan trọng giúp bảo vệ người tiêu dùng nội địa.
Giới chuyên gia nhận định, quá trình hoàn thiện hành lang pháp lý cho thương mại điện tử cần song hành với việc ứng dụng công nghệ để phát hiện sớm vi phạm, đồng thời tạo cơ chế xử lý linh hoạt, phù hợp với đặc thù của môi trường số. Sự bùng nổ của thương mại điện tử không chỉ mang lại cơ hội kinh doanh mà còn là phép thử về năng lực quản lý của các cơ quan chức năng.
