Sở Y tế TP.HCM vừa trình UBND thành phố danh sách 3.291 phụ nữ đầu tiên được đề xuất chi trả hỗ trợ 3 triệu đồng/người, theo Nghị quyết số 40/2024/NQ-HĐND của HĐND TP.HCM về chính sách dân số mới. Danh sách này được tổng hợp từ các quận, huyện và TP Thủ Đức, với điều kiện cụ thể: người nhận hỗ trợ phải sinh đủ hai con, trong đó con thứ hai được sinh từ ngày 21/12/2024 và trước khi người mẹ tròn 35 tuổi.
Chính sách bắt đầu được áp dụng từ cuối năm 2024, trong bối cảnh tỷ suất sinh tại TP.HCM đang ở mức dưới mức sinh thay thế – tức dưới 2,1 con/phụ nữ và liên tục giảm trong hơn một thập kỷ qua. Việc hỗ trợ tài chính cho nhóm phụ nữ sinh đủ con trong độ tuổi được xem là một trong những giải pháp nhằm điều chỉnh xu hướng sinh thấp, vốn đang ảnh hưởng trực tiếp đến cơ cấu dân số và chất lượng nguồn nhân lực của thành phố.
Theo hướng dẫn từ Sở Y tế, việc xác minh đối tượng thụ hưởng được thực hiện ngay tại cấp phường, xã. Khi người dân làm thủ tục khai sinh cho con tại UBND cấp cơ sở, cán bộ dân số sẽ rà soát, đối chiếu thông tin để cập nhật danh sách. Việc này giúp đảm bảo quy trình triển khai không phát sinh thủ tục rườm rà và hạn chế tình trạng bỏ sót hoặc sai lệch thông tin.
Đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM cho biết thêm, quá trình xét duyệt được phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan y tế, tư pháp, hộ tịch và chính quyền địa phương. Sau khi có danh sách, Sở Y tế trình UBND TP phê duyệt kinh phí và tổ chức chi trả theo từng đợt, thông qua hệ thống ngân hàng hoặc các hình thức phù hợp khác.
Khuyến khích sinh đủ con, không thúc ép sinh nhiều
Theo các chuyên gia dân số, chính sách hỗ trợ lần này không nhằm thúc ép người dân sinh nhiều con, mà chủ yếu khuyến khích sinh đủ nghĩa là hai con trong độ tuổi sinh sản an toàn. Việc lựa chọn mốc 35 tuổi là do sau độ tuổi này, phụ nữ đối mặt với nhiều rủi ro về sức khỏe sinh sản, đồng thời ảnh hưởng đến chất lượng dân số trong dài hạn.
Thống kê gần đây của Tổng cục Dân số cho thấy, TP.HCM là địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước, với tỷ suất sinh năm 2023 chỉ đạt khoảng 1,39 con/phụ nữ. Nếu xu hướng này tiếp diễn, thành phố sẽ đối mặt với tình trạng dân số già sớm, thiếu hụt lao động trẻ và áp lực nặng nề lên hệ thống an sinh xã hội trong 10–20 năm tới.
Chính sách đồng bộ hướng đến chất lượng dân số
Bên cạnh khoản hỗ trợ 3 triệu đồng cho phụ nữ sinh đủ hai con, TP.HCM cũng đang áp dụng các chính sách dân số đi kèm. Trong đó, phụ nữ mang thai thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội hoặc đang sống tại các xã đảo sẽ được hỗ trợ 2 triệu đồng chi phí tầm soát trước sinh và sơ sinh. Đây là nỗ lực nhằm phát hiện sớm và ngăn ngừa nguy cơ trẻ mắc dị tật bẩm sinh, đảm bảo chất lượng dân số từ đầu đời.
Ngoài ra, thành phố cũng khuyến khích các địa phương có tỷ lệ sinh đủ hai con cao thông qua cơ chế khen thưởng. Cụ thể, phường, xã, thị trấn nào đạt tỷ lệ từ 60% trở lên trong ba năm liên tục sẽ được nhận giấy khen cùng phần thưởng trị giá 30 triệu đồng từ ngân sách thành phố.
Theo đánh giá của giới chuyên môn, việc lồng ghép giữa hỗ trợ tài chính, tầm soát sức khỏe và khen thưởng đơn vị cơ sở cho thấy TP.HCM đang đi theo hướng điều chỉnh dân số một cách bền vững và khoa học. Không chỉ nhìn vào số lượng, chính sách lần này còn chú trọng đến yếu tố chất lượng và công bằng xã hội trong tiếp cận dịch vụ y tế và hỗ trợ sinh sản.
