Lần đầu tiên trong lịch sử y học tái tạo, các nhà khoa học tại Viện Khoa học Trung Quốc đã tạo ra một quả tim mang tế bào người đập được trong cơ thể phôi heo. Đây là kết quả từ công trình nghiên cứu do tiến sĩ Lai Liangxue và cộng sự thực hiện, được công bố tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Nghiên cứu Tế bào gốc Quốc tế (ISSCR) tổ chức tại Hồng Kông.
Để thực hiện nghiên cứu, nhóm khoa học đã sử dụng kỹ thuật chỉnh sửa gen nhằm loại bỏ hai gene quan trọng trong sự hình thành tim của phôi heo. Sau đó, họ cấy vào đó tế bào gốc người đã qua điều chỉnh để nâng cao khả năng sống sót và phát triển. Các phôi này tiếp tục được nuôi dưỡng trong cơ thể heo mẹ và phát triển trong vòng 21 ngày.
Theo quan sát, trái tim hình thành có kích thước tương đương tim người ở giai đoạn đầu của thai kỳ và bắt đầu đập rõ ràng. Đặc biệt, nhờ gắn chất huỳnh quang, các nhà nghiên cứu có thể theo dõi trực tiếp sự hiện diện của tế bào người trong cấu trúc tim đang phát triển.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu chưa công bố cụ thể tỷ lệ tế bào người chiếm trong tổng số tế bào của quả tim này. Trước đó, trong một công trình khác, cùng nhóm đã tạo thành công mô thận trong phôi heo với tỷ lệ từ 40–60% là tế bào người, đặt nền móng cho kỳ vọng sớm tạo ra cơ quan cấy ghép có nguồn gốc tế bào hoàn toàn từ con người.
Đánh giá về nghiên cứu, nhiều chuyên gia quốc tế bày tỏ sự quan tâm và kỳ vọng. Theo giáo sư Hiromitsu Nakauchi – nhà sinh học tế bào gốc tại Đại học Stanford – để một cơ quan có thể dùng trong cấy ghép người, các mô cấu thành cần được tạo nên gần như hoàn toàn từ tế bào người. Điều này không chỉ nhằm đảm bảo chức năng sinh lý mà còn giúp giảm thiểu nguy cơ đào thải miễn dịch – một trong những thách thức lớn nhất của ghép tạng hiện nay.
Từ góc độ kỹ thuật, Hideki Masaki – chuyên gia tế bào gốc tại Viện Khoa học Tokyo cho rằng sự hiện diện huỳnh quang ở một vùng nhỏ trong tim chưa thể xác định chắc chắn mức độ hòa nhập giữa tế bào người và tế bào phôi heo. Song, ông cũng khẳng định đây là kết quả có ý nghĩa, bởi nó chứng minh khả năng duy trì và phát triển tế bào người trong môi trường phôi động vật – điều từng bị xem là bất khả thi cách đây một thập kỷ.
Bên cạnh yếu tố khoa học, nghiên cứu cũng mở ra nhiều tranh luận về mặt đạo đức. Việc tạo ra sinh vật mang tế bào người luôn khiến giới chuyên môn và công chúng chia rẽ. Trong khi một số người nhìn nhận đây là bước đi cần thiết trong nỗ lực giải quyết tình trạng thiếu hụt nội tạng cấy ghép, thì không ít ý kiến lo ngại về khả năng vượt ranh giới đạo đức, đặc biệt khi tỷ lệ tế bào người trong phôi động vật ngày càng tăng cao.
Tuy vậy, trước thực trạng hàng nghìn bệnh nhân chờ ghép tạng mỗi năm không tìm được người hiến phù hợp, những bước tiến như thế này, dù còn nhiều tranh cãi, vẫn đang thắp lên tia hy vọng mới cho ngành y học và những cuộc đời đang cận kề ranh giới sống còn.
