Bắt đầu từ ngày 1-7, người dân có thể truy cập ứng dụng VNeID để tra cứu địa chỉ thường trú, tạm trú, quê quán… theo chuẩn mới sau khi các đơn vị hành chính được sáp nhập. Thay vì định dạng truyền thống, hệ thống sẽ cập nhật địa chỉ đầy đủ, nhất quán theo các thay đổi về địa giới hành chính cấp xã, huyện và tỉnh.

Ngay khi tính năng này được cập nhật, mạng xã hội ghi nhận làn sóng chia sẻ thông tin từ người dùng. Từ những dòng trạng thái hào hứng khoe “nhà mình đã đổi tên phường” đến những bức ảnh chụp màn hình VNeID hiện rõ thông tin cá nhân, xu hướng này lan rộng một cách nhanh chóng, đặc biệt trong cộng đồng giới trẻ.

Điều đáng nói là không ít người dùng chia sẻ thông tin mà không giới hạn chế độ hiển thị. Nhiều bài viết công khai bao gồm cả nơi sinh, nơi ở hiện tại, địa chỉ thường trú và số điện thoại. Một số khác còn kèm theo số định danh cá nhân hoặc mã số căn cước công dân, dữ liệu đủ để tội phạm mạng khai thác, tạo hồ sơ giả hoặc tiến hành các hành vi lừa đảo tinh vi.

Theo chuyên gia công nghệ Huỳnh Hữu Bằng, việc công khai dữ liệu nhạy cảm trên môi trường số, dù là vô tình hay chủ quan, đều tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Chỉ từ vài thông tin cơ bản như địa chỉ và số điện thoại, các đối tượng có thể dựng nên kịch bản giả danh lực lượng chức năng, nhân viên giao hàng hay nhân viên ngân hàng để tiếp cận nạn nhân.

Kịch bản lừa đảo ngày càng khó lường

Đáng lưu ý, nhiều vụ việc gần đây cho thấy thủ đoạn của tội phạm mạng ngày càng tinh vi. Sau khi nắm được thông tin cá nhân, các đối tượng thường gửi đường link giả mạo dưới danh nghĩa “điều chỉnh thông tin VNeID” hoặc “xác nhận địa chỉ mới”, đánh vào tâm lý lo lắng và thiếu kiểm chứng của người dùng.

Trong nhiều trường hợp, chỉ sau vài thao tác nhấp chuột và cung cấp thêm dữ liệu theo hướng dẫn giả, nạn nhân đã vô tình “mở cửa” cho kẻ gian truy cập vào tài khoản ngân hàng, hộp thư điện tử hoặc thậm chí toàn bộ danh bạ, tài liệu trên điện thoại.

Từ dữ liệu ảo đến tổn thất thật

Chuyên gia bảo mật cho rằng, việc lộ thông tin cá nhân trên môi trường mạng không chỉ ảnh hưởng trong ngắn hạn. Dữ liệu có thể bị rao bán, sử dụng để mở tài khoản ngân hàng giả mạo, vay tín chấp không cần gặp mặt hoặc lồng ghép vào những cuộc gọi đe dọa, ép nạn nhân phải chuyển tiền.

Trong bối cảnh dữ liệu số ngày càng trở thành tài sản quý giá, sự bất cẩn dù nhỏ nhất cũng có thể dẫn đến thiệt hại lớn. Điều này càng đáng lo ngại hơn khi người dùng, đặc biệt là giới trẻ, vẫn còn tâm lý chủ quan với các hành vi chia sẻ thông tin trên không gian mạng.

Thực tế cho thấy, chỉ cần một bài viết, một bình luận hay một hình ảnh tưởng như vô thưởng vô phạt cũng có thể trở thành nguyên liệu cho kẻ xấu dựng nên kịch bản lừa đảo hoàn chỉnh. Trong khi các nền tảng số liên tục mở rộng tính năng và tích hợp dữ liệu cá nhân, thì khoảng trống trong nhận thức bảo mật vẫn là một lỗ hổng đáng báo động.

Dưới góc nhìn xã hội số, mỗi cá nhân không chỉ là người sử dụng mà còn là người bảo vệ dữ liệu của chính mình. Khi thông tin cá nhân bị chia sẻ một cách thiếu kiểm soát, thì quyền riêng tư không chỉ bị xâm phạm mà còn có thể trở thành gánh nặng khó lường trong tương lai.