Trong một báo cáo khoa học được công bố trên các nền tảng tin tức như CNA và The Straits Times, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng vi nhựa đã hiện diện trong 94% mẫu cá thu thập từ Vịnh Jakarta (Indonesia). Điều này phản ánh thực tế rằng sinh vật biển, đặc biệt là cá, thường nhầm lẫn các hạt nhựa li ti với thức ăn. Khi con người tiêu thụ hải sản, chuỗi tích lũy vi nhựa tiếp tục được kéo dài, đưa những hạt nhựa không nhìn thấy bằng mắt thường đi vào cơ thể người.

Vi nhựa – những mảnh nhựa có kích thước dưới 5mm – được tạo ra khi sản phẩm nhựa phân rã trong môi trường. Không chỉ hiện diện trong đại dương, chúng còn trôi nổi trong không khí, bám trong đất, và len lỏi cả vào nguồn nước sinh hoạt. Thực tế này khiến cho việc tiếp xúc với vi nhựa gần như là không thể tránh khỏi.

Đông Nam Á dẫn đầu thế giới về mức độ hấp thụ vi nhựa

Báo cáo từ Đại học Cornell chỉ ra rằng người Indonesia hấp thụ khoảng 15g vi nhựa mỗi tháng, tương đương với việc “ăn” tới ba chiếc thẻ tín dụng. Malaysia đứng kế tiếp với 12g/người/tháng, trong khi Philippines và Việt Nam cùng ghi nhận mức 11g/người/tháng.

Lượng tiêu thụ vi nhựa cao được cho là hệ quả của mức độ ô nhiễm nhựa đại dương và thói quen sử dụng bao bì nhựa dùng một lần. Theo một nghiên cứu năm 2021, Đông Nam Á có tới 6 quốc gia nằm trong nhóm 10 nước thải rác nhựa ra đại dương nhiều nhất thế giới. Bên cạnh đó, bao bì nylon, hộp xốp, nhựa kém chất lượng thường được người dân sử dụng để gói, đựng thức ăn, góp phần đưa vi nhựa vào cơ thể người theo cách không ai mong muốn.

Tác động của vi nhựa không dừng lại ở hệ tiêu hóa. Các nghiên cứu mới đây cho thấy vi nhựa có thể thâm nhập vào máu người, ảnh hưởng đến hoạt động của hệ miễn dịch và có liên quan đến nhiều rối loạn thần kinh. Một số dữ liệu ban đầu cho thấy những người có nồng độ vi nhựa cao trong cơ thể có nguy cơ suy giảm nhận thức, bệnh tim mạch và thậm chí là ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi trong bụng mẹ.

Thêm vào đó, với hơn 10.000 loại hóa chất được sử dụng trong sản xuất nhựa, trong đó có ít nhất 4.000 chất được xác định là độc hại, vi nhựa không chỉ là vật lý gây tổn thương mô mà còn là trung gian mang theo các hợp chất nguy hiểm xâm nhập vào cơ thể.

Câu hỏi bỏ ngỏ về tương lai sức khỏe cộng đồng

Ở nhiều quốc gia Đông Nam Á, vi nhựa vẫn chưa được xem là vấn đề ưu tiên trong chính sách môi trường hoặc y tế cộng đồng. Khi vấn đề chưa được xử lý tận gốc, việc người dân tiếp tục tiếp xúc và tiêu thụ vi nhựa qua đường ăn uống, hít thở và tiếp xúc hàng ngày là điều khó tránh khỏi.

Đã đến lúc nhìn nhận câu chuyện vi nhựa không chỉ là vấn đề của đại dương hay môi trường, mà còn là một nguy cơ trực diện với cơ thể người. Những bữa ăn đầy hương vị Đông Nam Á liệu có đang tiềm ẩn một mối đe dọa khó ngờ từ những hạt nhựa vô hình nhưng dai dẳng?