Nằm trên dòng Trường Giang, đập Tam Hiệp được khởi công từ năm 1994 và hoàn thành vào năm 2006. Với sức chứa tới 10.000 tỷ gallon nước, hồ chứa của nó được ví như một “biển nhân tạo” giữa lòng Trung Quốc. Không chỉ mang lại sản lượng điện khổng lồ 0,54 TWh mỗi ngày đủ cung cấp cho 5,4 triệu hộ gia đình trong một tháng – công trình này còn trở thành biểu tượng kỹ thuật của thế kỷ 21.
Thế nhưng, sau vẻ hùng vĩ đó là những hệ lụy mà ít ai ngờ tới. Theo Trung tâm Không gian Goddard (NASA), việc tích trữ khối lượng nước khổng lồ ở một chỗ đã làm thay đổi mô-men quán tính của Trái Đất. Kết quả là trục quay hành tinh bị dịch chuyển khoảng 2 cm, một con số tưởng nhỏ bé nhưng lại rất đáng kể trong lĩnh vực vật lý thiên văn.
Hiện tượng này khiến nhiều người liên tưởng đến trận động đất – sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004, khi sự dịch chuyển kiến tạo làm ngày ngắn lại vài micro giây. Nếu thiên tai có thể làm Trái Đất “nghiêng mình”, thì siêu công trình do con người tạo ra cũng đủ sức để khắc dấu trong chuyển động của hành tinh.
Bên cạnh nguồn năng lượng khổng lồ và khả năng kiểm soát lũ, đập Tam Hiệp cũng mang đến những cái giá không hề nhỏ: hơn 1,2 triệu người phải rời bỏ quê hương, gần 600 km bờ sông biến mất dưới làn nước, nhiều hệ sinh thái lâu đời bị phá hủy.
Năm 2010, tạp chí Geophysical Research Letters từng khẳng định rằng các dự án quy mô siêu khủng như Tam Hiệp có thể gây ảnh hưởng sâu sắc đến sự cân bằng vi tế của Trái Đất. Đó không chỉ là câu chuyện năng lượng, mà còn là một góc nhìn khác về mối quan hệ giữa con người và hành tinh mà chúng ta đang sinh sống.
