Từ những ngày đầu tháng 6, trên nhiều diễn đàn tiêu dùng, mạng xã hội, không khó để bắt gặp các thông báo kiểu như: “Chỉ nhận tiền mặt”, “Không nhận COD”, “Chuyển khoản sẽ cộng thêm 1,5% thuế”. Không chỉ là xu hướng cục bộ, hiện tượng này bắt đầu lan rộng ở nhiều thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM và các chợ đầu mối.
Theo Nghị định 70/2023/NĐ-CP, từ ngày 1/6/2025, các cá nhân, hộ kinh doanh đang nộp thuế khoán có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế. Việc áp dụng công nghệ nhằm tăng tính minh bạch trong quản lý thuế, đồng thời hạn chế tình trạng thất thoát ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, cùng với Thông tư 40/2021/TT-BTC quy định các hộ có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên phải đóng thuế thu nhập cá nhân, VAT và lệ phí môn bài, nhiều người kinh doanh cho rằng chi phí thuế sẽ tăng, giá bán buộc phải điều chỉnh. Và thay vì chấp nhận thay đổi, một số đã chọn cách “lách” quy định.
Thay đổi cách giao dịch: tránh thuế hay hiểu sai luật?
Tại một cửa hàng bán thực phẩm chế biến sẵn trên phố Hồng Hà (Hà Nội), người bán dán thông báo rõ ràng: “Tăng giá đồng loạt từ 1/6 do áp dụng thuế mới. Chuyển khoản sẽ tính thêm thuế, tiền mặt thì không”. Tương tự, tại các chợ như Kim Liên, Đồng Xuân, nhiều tiểu thương khuyến nghị khách hàng nên “mang tiền mặt cho tiện”.
Bên cạnh đó, không ít người bán online thông báo ngừng nhận đơn COD. Những đơn yêu cầu thanh toán khi giao hàng bị tính thêm thuế VAT và thuế thu nhập cá nhân. “COD bây giờ là gánh nặng. Chuyển khoản mới gửi hàng nhanh, mà nhớ chuyển khoản ghi ‘ủng hộ ăn uống’, đừng ghi mua bán gì nhé!”, một người bán đồ ăn online tại quận Đống Đa nói với khách.
Tuy nhiên, theo ông Lê Văn Tuấn – Giám đốc Công ty TNHH Kế toán thuế Keytas, việc chia nhỏ dòng tiền, nhận tiền mặt hay ghi nội dung chuyển khoản mơ hồ không thể giúp cá nhân kinh doanh né thuế. “Doanh thu được xác định theo bản chất hoạt động chứ không phụ thuộc vào cách thức thanh toán. Ngay cả khi dùng nhiều tài khoản, cơ quan thuế vẫn có thể đối chiếu thông tin qua hệ thống định danh điện tử, tài khoản ngân hàng hay ứng dụng eTax Mobile”, ông Tuấn phân tích.
Theo ông Mai Sơn – Phó Cục trưởng Cục Thuế thuộc Bộ Tài chính, hệ thống thuế hiện nay đã đủ khả năng phân tích, đối chiếu dòng tiền, dữ liệu hóa đơn điện tử và thông tin ngân hàng để xác định chính xác doanh thu. Những hộ kinh doanh cố tình trốn tránh nghĩa vụ thuế hoàn toàn có thể bị truy thu, xử phạt hành chính, thậm chí bị truy tố.
Song song đó, ông Sơn cũng cho biết, cơ quan thuế sẵn sàng hỗ trợ tối đa cho những cá nhân, hộ kinh doanh tuân thủ quy định, chủ động đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử đúng cách. Việc áp dụng hóa đơn điện tử không chỉ để kiểm soát mà còn là cơ hội giúp các hộ kinh doanh từng bước chuyên nghiệp hóa hoạt động của mình, thuận lợi hơn trong giao dịch, nhất là với các đối tác lớn hoặc khách hàng tổ chức.
“Né” hôm nay, rủi ro ngày mai
Tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh được quản lý thuế, trong đó gần 2 triệu hộ nộp thuế theo phương thức khoán. Số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy mức thuế bình quân hàng tháng của nhóm này là khoảng 700.000 đồng. Tuy nhiên, với cơ chế mới tính thuế sát với doanh thu thực, nhiều người lo ngại gánh nặng thuế sẽ tăng đáng kể.
Dù vậy, theo các chuyên gia, việc từ chối chuyển khoản, đổi tài khoản nhận tiền hay ngừng nhận COD không giúp xóa dấu vết doanh thu. Ngược lại, những dấu hiệu bất thường có thể khiến các hộ kinh doanh trở thành đối tượng bị kiểm tra sâu hơn. Trong dài hạn, nếu không minh bạch hóa dòng tiền và nghĩa vụ thuế, hộ kinh doanh sẽ phải đối diện với những rủi ro pháp lý không nhỏ.
