Mỗi năm chỉ một lần, núi Cấm (xã An Hảo, huyện Tịnh Biên, An Giang) lại sáng bừng lên giữa tháng Tư, khi những vườn dâu da vào mùa. Không cần tán lá rợp rạp, không cần hoa rực rỡ, chính từng chùm quả mọc chi chít từ gốc tới ngọn mới là thứ khiến người ta trầm trồ.
Trái dâu da núi Cấm không chỉ mọc trên cành, mà mọc kín cả thân cây. Từng trái tròn trịa, vỏ bóng, vàng như mật ong phơi nắng. Vào mùa, người địa phương hay nói vui: “Chỉ thiếu nước trái dâu mọc ra từ… rễ!”
Gặp cơn mưa đầu mùa, dâu da ngọt lịm, vị thanh mát như thể gom cả hơi đất núi và nắng trời. Nhưng nếu mưa dầm, trái lại dễ nứt, khiến người trồng vừa mừng vừa lo. Những cây dâu lâu năm trên núi có thể cho vài trăm ký quả mỗi mùa, là một phần thu nhập đáng kể của nông dân bản địa.
Người dân gọi dâu da núi Cấm là “quả của núi”, bởi gần như không cần chăm bón quá nhiều. Đất đá, độ ẩm và khí hậu mát lạnh của núi Cấm dường như đã đủ để nuôi trái dâu da lớn lên tự nhiên, vỏ mỏng, ruột to và ít hạt.
Có bốn giống dâu chính: dâu da xanh núi Cấm với hương vị truyền thống chua nhẹ; dâu xanh Gia Bảo và dâu bòn bon – ngọt hơn, trái to hơn; cùng dâu Hạ Châu. Người sành ăn thì vẫn chuộng dâu da xanh bản địa thứ quả gắn liền với ký ức tuổi thơ, thường được hái ăn ngay dưới gốc cây, tay còn dính nhựa mà miệng thì không ngớt xuýt xoa.
Trái dâu bóc vỏ, từng múi trắng trong lấp lánh, như được bọc bằng lớp lụa mỏng. Cắn một cái là nghe vị chua thoảng qua, rồi ngọt thanh nơi đầu lưỡi. Ngoài ăn tươi, dâu còn được làm thành các món như canh chua, dâu ngâm đường, hoặc gỏi gà dâu da nơi trái cây hòa quyện với thịt gà, rau thơm, tỏi ớt tạo nên hương vị vừa lạ vừa thân quen.
