Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội (Việt Nam), người lao động đủ điều kiện về tuổi và thời gian tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng. Cụ thể, lao động nữ được hưởng tỷ lệ 45% mức lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH khi có đủ 15 năm đóng bảo hiểm; sau đó, mỗi năm đóng thêm sẽ được cộng 2%, tối đa 75% với 30 năm đóng.
Tương tự, lao động nam cần 20 năm để đạt mốc 45%, sau đó cũng được cộng 2% mỗi năm, tối đa 75% khi có 35 năm đóng bảo hiểm. Như vậy, thời gian đóng bảo hiểm càng dài, mức lương hưu càng cao.
Đối với những trường hợp nghỉ hưu sớm do suy giảm khả năng lao động, tỷ lệ hưởng lương hưu sẽ giảm tương ứng. Mỗi năm nghỉ trước tuổi quy định sẽ bị trừ 2%, nếu nghỉ trước dưới 6 tháng thì không bị giảm, từ 6 đến dưới 12 tháng thì giảm 1%. Đây là cơ chế nhằm khuyến khích người lao động làm việc đến độ tuổi nghỉ hưu hợp pháp.
Một điểm mới đáng chú ý từ ngày 1/7 là người lao động nghỉ hưu sẽ được nhận thêm khoản trợ cấp một lần. Theo quy định mới, nếu người lao động nghỉ hưu đúng tuổi, khoản trợ cấp này được tính bằng 0,5 lần mức lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH cho mỗi năm vượt thời gian đóng tối thiểu.
Đặc biệt, nếu người lao động đã đủ điều kiện nghỉ hưu nhưng vẫn tiếp tục làm việc và đóng BHXH, khoản trợ cấp sẽ tăng lên 2 lần mức lương bình quân cho mỗi năm vượt mức. So với quy định hiện hành, mức trợ cấp này tăng gấp 4 lần, phản ánh định hướng khuyến khích người lao động tiếp tục tham gia BHXH sau khi đủ điều kiện nghỉ hưu.
Theo đánh giá từ các chuyên gia an sinh, chính sách này không chỉ tăng cường tính hấp dẫn của hệ thống BHXH, mà còn là động lực kéo dài thời gian làm việc trong bối cảnh tuổi thọ trung bình của người Việt đang gia tăng.
Ngoài lương hưu và trợ cấp một lần, người nghỉ hưu còn được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí. Mức hưởng bảo hiểm y tế đối với người đã nghỉ hưu lên tới 95%, tạo điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng với chi phí thấp.
Bên cạnh đó, khi người hưởng lương hưu qua đời, thân nhân sẽ được nhận chế độ tử tuất gồm trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại thời điểm mất, cùng với trợ cấp tuất hàng tháng hoặc một lần tùy điều kiện. Đây là chính sách an sinh thiết yếu, nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho gia đình người đã mất.
Theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, hiện cả nước có gần 3,4 triệu người đang nhận lương hưu và các chế độ BHXH hàng tháng. Mức lương hưu bình quân trong năm 2024 đạt khoảng 6,2 triệu đồng/tháng.
Từ ngày 1/7, với chính sách mới, các quyền lợi về lương hưu, trợ cấp và bảo hiểm y tế được cải thiện đáng kể, tạo ra hệ thống an sinh bền vững hơn trong bối cảnh dân số già hóa nhanh, đồng thời góp phần củng cố niềm tin vào hệ thống BHXH hiện hành.
