Trong nhiều năm qua, việc thu tiền rác tại TP.HCM tồn tại tình trạng “mỗi nơi một kiểu”. Các quận, huyện căn cứ vào mức giá sàn của thành phố để tự xây dựng biểu phí riêng, dẫn đến sự chênh lệch rõ rệt giữa các địa phương. Có nơi thu 50.000 đồng/tháng, nơi lại lên đến gần 90.000 đồng/hộ, khiến người dân không khỏi băn khoăn về tính công bằng và hợp lý.
Từ ngày 1-6, tình trạng đó sẽ được điều chỉnh. UBND TP.HCM đã ban hành mức thu thống nhất cho dịch vụ thu gom, vận chuyển rác sinh hoạt trên địa bàn, chia thành ba nhóm theo từng khu vực nội – ngoại thành. Dù vẫn còn chênh lệch giữa các vùng, nhưng trong cùng một địa phương, mức phí sẽ được áp dụng đồng bộ.
Đặc biệt, việc tính tiền rác sẽ dựa vào khối lượng rác phát sinh thực tế của hộ gia đình hoặc chủ nguồn thải, thay vì “cào bằng” như trước. Điều này không chỉ tăng tính minh bạch mà còn khuyến khích người dân chủ động giảm lượng rác thải hằng ngày.
Tạm hoãn thu phí xử lý rác cho hộ dân
Theo quy định mới, TP.HCM hiện chưa áp dụng thu phí xử lý rác sinh hoạt đối với nhóm 1 bao gồm các hộ gia đình, cá nhân và chủ nguồn thải nhỏ. Nhóm này chỉ phải trả hai khoản: phí thu gom và phí vận chuyển rác.
Trong khi đó, các chủ nguồn thải lớn như nhà hàng, khách sạn, cơ sở sản xuất… sẽ phải trả thêm 420,45 đồng/kg cho công đoạn xử lý rác. Mức phí này chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng và sẽ được áp dụng theo quy định thuế hiện hành.
Điểm đáng chú ý là toàn bộ khung giá được xây dựng dựa trên quy chuẩn về lượng rác sinh hoạt trung bình đầu người, kết hợp với bình quân số nhân khẩu trong mỗi hộ. Việc này giúp chính sách thu phí bám sát thực tế và dễ triển khai trong đời sống hằng ngày.
Hiện TP.HCM vẫn chưa áp dụng quy định phân loại rác tại nguồn theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Do đó, mức thu hiện tại vẫn tính theo phương pháp truyền thống không phân biệt loại rác.
Tuy nhiên, trong tương lai, khi việc phân loại rác được thực hiện đồng bộ, mức thu phí sẽ thay đổi và được tính dựa vào lượng rác chưa phân loại. Điều này tạo áp lực ngược để thúc đẩy người dân phân loại rác đúng cách, từ đó giảm tải cho hệ thống xử lý rác của thành phố.
Ở một góc độ khác, đây cũng là bước đệm để thành phố từng bước chuyển sang cơ chế giá dịch vụ môi trường đầy đủ, phù hợp với thông lệ quốc tế và hướng tới phát triển bền vững.
Địa phương chờ hướng dẫn, người dân còn băn khoăn
Dù chính sách đã được công bố, nhưng tại một số địa bàn như phường Bình Hưng Hòa và quận Gò Vấp, chính quyền phường vẫn chưa nhận được chỉ đạo cụ thể từ cấp quận.
Hiện tại, người dân Bình Hưng Hòa vẫn đang đóng mức phí cũ là 88.000 đồng/hộ/tháng, trong đó 46.000 đồng trả cho người thu gom, 42.000 đồng là phần nộp ngân sách. Phí được thu từ ngày 10 đến 25 hằng tháng, chủ thu gom phải nộp lại phần ngân sách chậm nhất vào ngày 28.
Một số người dân cho rằng, thay vì thu trực tiếp, nên chuyển sang mô hình thanh toán qua tài khoản của địa phương, kết hợp công khai lượng rác thu gom, giá trị dịch vụ, cũng như minh bạch hóa quy trình thanh – quyết toán với các đơn vị thu gom.
