Những năm trước đây, táo mèo thường mọc dại trên các triền núi ở vùng Tây Bắc, đến mùa chín rụng đầy gốc mà hiếm người quan tâm. Người dân địa phương khi đó chỉ hái về cho gia súc ăn hoặc bỏ mặc vì vị chua chát, se se, khó thưởng thức. Tuy nhiên, khi xu hướng tiêu dùng thiên về thực phẩm tự nhiên và sản vật bản địa ngày càng được ưa chuộng, táo mèo đã trở thành một trong những mặt hàng được nhiều người săn lùng.

Nhờ giá trị dinh dưỡng cao và hương vị đặc trưng, loại quả từng bị xem là “quả rừng bỏ đi” nay đã có mặt tại nhiều chợ phiên vùng cao, thậm chí xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử với giá dao động 30.000 – 60.000 đồng/kg nhưng vẫn thường xuyên “cháy hàng”.

Giá trị đặc trưng và công dụng của táo mèo

Táo mèo là loại cây thân gỗ nhỏ, cao khoảng 5–7 m, lá mọc thành chùm, quả tròn nhỏ, màu xanh khi non và chuyển vàng hoặc đỏ khi chín. Loại quả này chứa nhiều acid hữu cơ, vitamin C và hoạt chất tự nhiên có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm mỡ máu, cải thiện giấc ngủ và làm đẹp da.

Từ một sản vật dân dã, táo mèo ngày nay đã trở thành nguyên liệu quan trọng trong nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe và ẩm thực. Người dân vùng cao đã biết khai thác, chế biến thành các sản phẩm có giá trị như rượu táo mèo, mứt táo mèo, nước ép táo mèo hay trà túi lọc.

Trong đời sống hiện đại, táo mèo được sáng tạo thành nhiều món ăn hấp dẫn, trong đó nổi bật là táo mèo muối xổi – món ăn vặt được nhiều người yêu thích. Chỉ với vài nguyên liệu đơn giản gồm táo chín, muối, đường, ớt và nước cốt chanh, sau khoảng 30 phút trộn là có thể thưởng thức món ăn giòn tan, chua cay mặn ngọt hòa quyện.

Bên cạnh đó, rượu táo mèo cũng được nhiều người biết đến như một loại thức uống truyền thống, có hương thơm nhẹ, vị dịu, giúp kích thích tiêu hóa. Một số sản phẩm khác như mứt hoặc nước ép táo mèo cũng dần xuất hiện trong các siêu thị, cửa hàng đặc sản, góp phần quảng bá ẩm thực vùng cao đến người tiêu dùng cả nước.

Không chỉ mang giá trị dinh dưỡng, cây táo mèo còn giúp đồng bào vùng cao có thêm thu nhập, qua đó góp phần phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ rừng. Việc khai thác và chế biến táo mèo theo hướng hàng hóa đã mở ra cơ hội để loại quả này vươn ra thị trường rộng lớn hơn.

Hiện nay, vào mỗi mùa thu hoạch, hình ảnh những giỏ táo mèo chín đỏ, vàng ươm theo chân người dân xuống núi đã trở nên quen thuộc. Từ sản vật từng bị lãng quên, táo mèo đã trở thành biểu tượng mới của nông sản Tây Bắc – mang theo hương vị của núi rừng và nét văn hóa đặc trưng của người dân bản địa.