Tháng 3/2023, một người dùng để lại phản hồi ngắn gọn trên nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc: bao bì lọ Coenzyme Q10 mà họ mua có vẻ thô sơ, thiếu chỉn chu. Không ngờ, chính chi tiết tưởng như nhỏ nhặt đó đã khởi đầu cho một cuộc điều tra sâu rộng của Đội điều tra bảo vệ thực phẩm, dược phẩm và môi trường trực thuộc Cục Cảnh sát Thượng Hải.

Qua xác minh ban đầu, sản phẩm Coenzyme Q10 này bị nghi là hàng giả. Đây là loại thực phẩm chức năng phổ biến, được dùng để hỗ trợ tim mạch và cải thiện tình trạng viêm cơ tim. Tuy nhiên, nếu không đảm bảo đủ hàm lượng hoạt chất như công bố, sản phẩm không chỉ vô tác dụng mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người dùng.

1,2 triệu viên nang giả và đường dây hàng chục tỷ đồng

Lực lượng chức năng tiến hành kiểm tra và phát hiện các viên nang ghi nhãn “200mg” Coenzyme Q10 thực chất chỉ chứa 20mg hoạt chất mức chênh lệch tới 90%. Theo giới chuyên môn, sự sai lệch này có thể xem là gian lận nghiêm trọng về chất lượng, đánh lừa người tiêu dùng, làm mất niềm tin vào thị trường thực phẩm chức năng.

Từ dữ liệu giao dịch, cảnh sát xác định chủ gian hàng là một người đàn ông họ Trần. Điều tra mở rộng cho thấy Trần lấy nguồn hàng từ một người khác tên Giang, có trụ sở tại tỉnh Quảng Đông.

Đến ngày 16/7/2023, một chiến dịch đồng loạt đã được triển khai bởi các lực lượng công an tại các quận Phố Đông, Tĩnh An, Trường Ninh và Tùng Giang thuộc Thượng Hải. Kết quả, 19 nghi phạm bị bắt giữ, 6 ổ nhóm bị triệt phá, cùng hơn 1,2 triệu viên nang Coenzyme Q10 giả và 10 thiết bị sản xuất như máy in nhãn, máy dán tem bị thu giữ. Tổng giá trị hàng hóa và thiết bị bị tịch thu ước tính lên tới hơn 10 triệu nhân dân tệ, tương đương khoảng 36 tỷ đồng Việt Nam.

Công thức trục lợi: hoạt chất rẻ tiền, bao bì giả mạo, lợi nhuận khổng lồ

Theo điều tra, đứng sau toàn bộ đường dây là Trương Mưu, người trực tiếp điều hành hoạt động sản xuất và phân phối. Nhóm của Trương đã mua viên nang Coenzyme Q10 giá rẻ chỉ chứa 20mg hoạt chất với mức giá chưa đến 1 NDT/viên. Sau đó, chúng in bao bì giả, gắn nhãn 200mg rồi đóng thành lọ 240 viên.

Các sản phẩm này được bán sỉ cho đại lý online với giá 60–80 NDT/lọ, và sau cùng được đẩy lên thị trường qua hơn 10 gian hàng thương mại điện tử với giá bán lẻ khoảng 180 NDT/lọ. Dù giá rẻ hơn mặt bằng chung, nhưng với quy mô hàng triệu viên, đường dây này thu được lợi nhuận lớn nhờ đánh vào tâm lý ham rẻ của người tiêu dùng.

Theo The Paper, tội phạm làm giả thực phẩm tại Trung Quốc trong những năm gần đây đang có xu hướng hoạt động có tổ chức hơn, theo mô hình phân cấp chặt chẽ từ sản xuất đến tiêu thụ. Việc chia nhỏ chuỗi cung ứng – từ nguyên liệu, bao bì đến phân phối – giúp chúng dễ dàng lẩn tránh kiểm tra và truy vết.

Chỉ trong nửa đầu năm 2023, riêng cảnh sát Thượng Hải đã xử lý hơn 260 vụ án liên quan đến thực phẩm giả và kém chất lượng. Những con số này phản ánh thực trạng báo động về an toàn tiêu dùng trong môi trường số, nơi ranh giới giữa hàng thật và hàng giả ngày càng bị làm mờ đi bởi kỹ thuật làm nhái tinh vi.