Khi tiết trời chuyển mình từ xuân sang hạ, Huế bỗng trở nên dịu dàng theo một cách rất riêng không chỉ bởi dòng Hương Giang vẫn lững lờ trôi hay những mái ngói rêu phong im lìm trong nắng nhẹ, mà bởi từng chùm hoa ngô đồng hồng tím đang lặng lẽ bung nở giữa chốn Hoàng cung tráng lệ. Một vẻ đẹp không ồn ào, không phô trương, nhưng khiến bất kỳ ai lạc bước vào cũng phải thốt lên: đây đích thực là sắc hoa của bậc vương giả.

Ký ức đọng trong từng cánh hoa tím

Không phải ngẫu nhiên mà ngô đồng được gọi là “vương giả chi hoa”. Loài cây này từ lâu đã là biểu tượng gắn liền với sự thanh cao, trí tuệ và vương quyền trong văn hóa Á Đông. Trong Đại nội Huế – trung tâm quyền lực của triều Nguyễn, những cây ngô đồng cổ thụ không chỉ là nhân chứng lịch sử, mà còn là “hồi ức sống”, cứ đến mùa lại kể lại câu chuyện của triều đình qua ngôn ngữ sắc hoa.

Theo ghi chép trong Đại Nam nhất thống chí, ngô đồng được đưa từ Quảng Đông (Trung Quốc) về Huế từ thời vua Minh Mạng và được trồng tại các góc điện Cần Chánh. Loài cây này cũng từng được khắc lên Cửu đỉnh bảo vật triều Nguyễn hiện đặt tại sân Thế Miếu, biểu trưng cho sự cao quý và trí tuệ của đế vương.

Điều khiến du khách không khỏi xao lòng khi đến Huế những ngày tháng 4 chính là cảnh tượng ngô đồng trút lá hoàn toàn, để lộ thân cây đậm nét phong trần và rồi bất ngờ bung nở những chùm hoa tím hồng phơn phớt. Sắc hoa ấy nhẹ nhàng nhưng cuốn hút đến lạ, như chính nhịp sống Huế trầm mặc nhưng vẫn lặng lẽ hút hồn.

Theo nhà nghiên cứu thực vật Đỗ Xuân Cẩm, cây ngô đồng tại Huế là giống Firmiana một biến thể hiếm của loài ngô đồng, đặc biệt với hoa đực mọc thành chùm dài phủ lông tím, tạo nên sắc màu đặc trưng. Điều thú vị là khi hoa nở, cây không còn lá, toàn thân như một bó hoa khổng lồ vươn giữa không trung vừa mềm mại như dải lụa tím, vừa mạnh mẽ như khí phách của người quân tử.

Sắc tím của thời gian giữa Hoàng thành

Tại Đại nội, khu vực sau điện Thái Hòa hay dọc hai bên Tả Vu – Hữu Vu, hoa ngô đồng bung nở rực rỡ, nhuộm sắc cổ kính lên từng mái ngói phủ rêu xanh. Du khách còn có thể bắt gặp sắc tím ngô đồng trên lối ven sông Hương, ở công viên Thương Bạc, Phu Văn Lâu hay các lăng tẩm vua Minh Mạng, Tự Đức như thể cả vùng đất Cố đô đang khoác lên mình chiếc áo lễ hội không cần điểm phấn tô son.

Ở Huế, người ta không vội ngắm hoa. Họ nhìn thật lâu, để mặc cho hồn mình trôi theo từng nhánh hoa mỏng manh, lặng nghe tiếng nói xưa vọng về từ những thành quách trầm tư. Ngô đồng không nở để được chú ý. Ngô đồng nở như một nghi lễ. Một sự trở về.