Trong những ngày cuối học kỳ, khi các tác phẩm tốt nghiệp lần lượt được trưng bày tại Học viện Mỹ thuật Tứ Xuyên, một bức tranh mang tên Cầu Nguyện bất ngờ nổi bật giữa hàng trăm bài thi nhờ vẻ ngoài lạ lẫm, đánh lừa thị giác người xem. Chỉ sau vài ngày, tác phẩm đã lan truyền mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc, được cư dân mạng ưu ái gọi là “Mona Lisa Trùng Khánh”.
Bức họa do nữ sinh An Kỳ thực hiện gây ấn tượng bởi phong cách hyper-realism (siêu thực), thể hiện một hình nhân gỗ đội khăn voan trắng và che mặt bằng lớp màng xốp bong bóng – những vật dụng đời thường nhưng được khắc họa với độ tinh xảo đến mức nhiều người nhầm tưởng là ảnh chụp thật. Từng nếp gấp, đường vân gỗ hay ánh phản quang đều được thể hiện chi tiết, làm nổi bật khả năng xử lý chất liệu và ánh sáng của tác giả.
Đằng sau vẻ ngoài đánh lừa là thông điệp thời đại
Tuy nhiên, điều khiến Cầu Nguyện vượt qua một bài thi mỹ thuật thông thường chính là ý nghĩa được lồng ghép khéo léo phía sau lớp vỏ thị giác. Theo chia sẻ của An Kỳ, toàn bộ chất liệu được sử dụng để dựng mô hình gốc từ khăn voan, tai nghe cho đến lớp xốp bọc khí đều là vật dụng rẻ tiền, phổ biến. Chính sự tương phản giữa vật liệu “tầm thường” và kỹ thuật thể hiện “tinh xảo” là dụng ý mà cô muốn truyền tải.
Tác phẩm không chỉ đặt ra vấn đề về vẻ đẹp bề nổi mà còn gợi mở suy ngẫm về thói quen tiêu dùng hiện đại nơi con người bị cuốn vào hình ảnh hoàn hảo, được tô vẽ bởi mạng xã hội và quảng cáo. Nhân vật trung tâm – một hình nhân vô hồn, bị che mặt và bao bọc bởi lớp vật liệu rẻ tiền trở thành biểu tượng cho thế hệ trẻ đang lạc lối giữa cơn lốc mua sắm và sự ám ảnh bởi tiêu chuẩn thẩm mỹ không thực.
Không đơn thuần là một bài tốt nghiệp xuất sắc, Cầu Nguyện còn đóng vai trò như một tấm gương phản chiếu thực trạng xã hội. Trong bối cảnh mạng xã hội ngày càng chi phối đời sống cá nhân, việc người trẻ tự đồng hóa bản thân với các hình mẫu “chuẩn đẹp” và chạy theo xu hướng tiêu dùng không ngừng đã và đang đặt ra nhiều câu hỏi về bản sắc cá nhân.
Dù không đưa ra tuyên ngôn cứng nhắc, tác phẩm của An Kỳ vẫn mang đến một góc nhìn lặng lẽ mà sâu sắc. Bằng cách tận dụng ngôn ngữ hình ảnh, cô khéo léo đặt người xem vào vị trí của nhân vật chính bị che khuất bởi lớp voan và xốp, không nhìn rõ bên ngoài cũng như đánh mất cái nhìn vào bên trong chính mình.
Không chỉ Cầu Nguyện, các trường mỹ thuật tại Trung Quốc trong thời gian gần đây ghi nhận nhiều tác phẩm mang xu hướng tương tự – lấy chất liệu từ đời sống thường nhật để phản ánh các vấn đề xã hội. Một trong những ví dụ đáng chú ý là Super Hive bài tốt nghiệp năm 2024 của sinh viên Học viện Mỹ thuật Trung ương, mô phỏng một đống bìa carton trong bãi rác, kết hợp trình chiếu video nhằm nói về thói quen tiêu dùng và hệ quả môi trường.
Điểm chung giữa Cầu Nguyện và Super Hive là khả năng kết nối cảm xúc người xem thông qua hình ảnh quen thuộc. Cả hai cho thấy một xu hướng rõ rệt trong giới sáng tạo trẻ: rời xa những hình thức nghệ thuật cầu kỳ, họ chọn sự mộc mạc, thậm chí là thô ráp, để thể hiện những điều đang âm ỉ trong lòng xã hội. Chính sự chân thật và gần gũi này khiến tác phẩm dễ chạm đến tâm thức công chúng không qua lời nói, không cần tuyên truyền.
Khi nghệ thuật không chỉ để chiêm ngưỡng
Sự thành công của Cầu Nguyện cho thấy sức mạnh lan tỏa của nghệ thuật khi nó nói đúng điều mà xã hội đang cần nghe. Đặc biệt trong thời đại Gen Z – thế hệ gắn liền với công nghệ, xu hướng và các giá trị thay đổi không ngừng – nghệ thuật không còn chỉ là không gian tĩnh lặng trong gallery mà đã trở thành phương tiện giao tiếp xã hội hiệu quả.
Giới trẻ ngày nay vừa là người tiêu thụ sản phẩm nghệ thuật, vừa là người kiến tạo nội dung và phản biện xã hội. Những tác phẩm như Cầu Nguyện không đơn thuần để ngắm, mà là lời mời gọi suy ngẫm về giá trị thật, về bản sắc cá nhân, và về lối sống đang bị định hình bởi những thứ tưởng như vô hại.
