Một nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí ERJ Open Research đã làm sáng tỏ mối liên hệ giữa lượng carbon tích tụ trong tế bào phổi và bệnh lý hô hấp mạn tính. Theo đó, nhóm chuyên gia do bác sĩ James Baker và bác sĩ Simon Lea thuộc Đại học Manchester thực hiện, đã phân tích mô phổi của 28 bệnh nhân COPD và 15 người hút thuốc nhưng không mắc bệnh phổi.

Tất cả các mẫu mô đều không chứa tế bào ung thư nhằm đảm bảo tính khách quan. Dưới kính hiển vi, nhóm nghiên cứu đã đo lường kích thước tế bào cũng như mức độ tích tụ carbon trong các đại thực bào phế nang loại tế bào đóng vai trò làm sạch phổi khỏi bụi mịn và tác nhân lạ.

Điều đáng chú ý là các tế bào từ nhóm bệnh nhân COPD không chỉ lớn hơn về mặt kích thước mà còn tích tụ lượng carbon cao gấp ba lần so với nhóm đối chứng. Đặc biệt, những người có lượng carbon tích lũy cao thường đi kèm với chức năng hô hấp kém hơn.

Dưới tác động của hạt carbon, các đại thực bào có xu hướng phình to và tiết ra các protein gây viêm phản ứng vốn được cho là cơ chế bảo vệ tự nhiên. Tuy nhiên, khi hiện tượng viêm kéo dài, nó lại trở thành yếu tố khiến phổi tổn thương nghiêm trọng hơn.

Theo bác sĩ Baker, những hạt carbon xâm nhập vào phổi qua nhiều nguồn từ khói thuốc lá, khí thải phương tiện đến bụi mịn đô thị không chỉ cư trú lâu dài mà còn làm suy yếu chức năng làm sạch tự nhiên của cơ thể. Bác sĩ Simon Lea bổ sung thêm rằng việc lượng carbon tích tụ cao hơn ở bệnh nhân COPD có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể họ gặp trở ngại trong việc đào thải độc chất khỏi mô phổi.

Cảnh báo từ môi trường sống đô thị

Kết quả nghiên cứu không chỉ làm rõ hơn cơ chế tổn thương phổi ở người mắc COPD mà còn đặt ra câu hỏi lớn về ảnh hưởng của môi trường sống đến sức khỏe đường hô hấp. Giáo sư Fabio Ricciardolo, chuyên gia hô hấp thuộc Đại học Torino, cho biết các tế bào phổi tích tụ carbon bất thường sẽ dễ dàng bị rối loạn chức năng, đồng thời làm gia tăng các phản ứng viêm trong hệ hô hấp.

Không khí ô nhiễm, vốn đang là vấn đề nhức nhối tại nhiều đô thị lớn, được cho là yếu tố nguy cơ quan trọng nhưng lại ít được nhận thức đầy đủ. Việc tiếp xúc kéo dài với bụi mịn PM2.5 và khí thải công nghiệp hoàn toàn có thể là nguyên nhân thúc đẩy tiến triển của các bệnh lý như COPD, dù người bệnh chưa từng hút thuốc.

Đặt lại trọng tâm trong phòng ngừa bệnh hô hấp

Nghiên cứu không chỉ làm thay đổi nhận thức về nguyên nhân gây bệnh phổi mà còn gợi mở hướng tiếp cận mới trong phòng ngừa và kiểm soát bệnh lý hô hấp mạn tính. Thay vì chỉ tập trung vào việc giảm tỷ lệ hút thuốc, các biện pháp cải thiện chất lượng không khí, kiểm soát ô nhiễm môi trường, và theo dõi chức năng hô hấp định kỳ cũng cần được chú trọng hơn.

Đặc biệt, ở nhóm người trẻ sống tại các thành phố lớn nơi mức độ ô nhiễm cao và thói quen sinh hoạt ít chú trọng đến bảo vệ đường thở thì nguy cơ phơi nhiễm carbon kéo dài hoàn toàn không thể xem nhẹ. Khi mỗi hơi thở có thể mang theo hạt bụi siêu nhỏ, việc hiểu đúng tác động từ môi trường là bước đầu tiên để bảo vệ phổi trước khi tổn thương trở thành mãn tính.